Κωστας Μπαλαφας για το Αντάρτικο στην Ήπειρο...

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής o Kώστας Μπαλάφας εντάχθηκε στην 6η Ταξιαρχία του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ), ως μαχητής - τυφεκιοφόρος του 85ου Συντάγματος. Τότε, φωτογράφησε τις καταστροφές των χωριών, τις ζυμώσεις για την έναρξη του ένοπλου αγώνα, τις πορείες και τις μάχες των ανταρτών, το θρήνο των μανάδων, και αργότερα τις εκδηλώσεις στη πόλη των Ιωαννίνων κατά την Απελευθέρωση. Στο τέλος του πολέμου και ενώ η εμφύλια διαμάχη είχε ήδη ξεκινήσει, εμπιστεύθηκε το υλικό που είχε συγκεντρώσει στην οικογενειακή του φίλη Ιουλία Γοργόλη, θεωρώντας ότι υπήρχε κίνδυνος να κατασχεθεί, αν έμενε στα χέρια του. Εκείνη, το έκρυψε κάτω από το ξύλινο πάτωμα ενός γιαννιώτικου σπιτιού, όπου παρέμεινε για 31 χρόνια, μέχρι το 1974, οπότε ο Κώστας Μπαλάφας το επανέκτησε. Η σημαντική αυτή φωτογραφική μαρτυρία έγινε ευρέως γνωστή το 1991, όταν ο ίδιος, με δική του δαπάνη, εξέδωσε τον τόμο Κώστας Μπαλάφας. Το αντάρτικο στην Ήπειρο, Ασπρόμαυρες φωτογραφίες 1940-1944. Σήμερα, η φωτογραφική σειρά από την Αντίσταση στην Ήπειρο, φυλάσσεται στο Μουσείο Μπενάκη μαζί με το υπόλοιπο έργο του. Τα 79 θέματα που παρουσιάζονται στην έκθεση επιλέχθηκαν μέσα από 2.000 αρνητικά που απαρτίζουν την ενότητα, με φωτογραφικά και ιστορικά κριτήρια, ώστε ο θεατής να αποκομίζει μία σφαιρική εικόνα του αγώνα του ηπειρώτικου λαού ενάντια στον ξένο κατακτητή. Σε αυτά περιλαμβάνονται 65 ψηφιακές εκτυπώσεις από πρωτότυπα αρνητικά, καθώς και 14 πρωτότυπες φωτογραφίες, τυπωμένες και υπογεγραμμένες από τον ίδιο τον φωτογράφο.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα προβάλλεται το πορτραίτο του Κώστα Μπαλάφα που σκηνοθέτησε το 1985 η Βέρα Πάλμα για λογαριασμό του Υπουργείου Πολιτισμού. Παράλληλα, θα κυκλοφορήσει ομότιτλο λεύκωμα, έκδοση του Μουσείου Μπενάκη, που επιμελήθηκαν οι συνεργάτες του Φωτογραφικού Αρχείου του Ιδρύματος, Γεωργία Ιμσιρίδου και Λεωνίδας Κουργιαντάκης, με 44 φωτογραφίες και κείμενα του ίδιου του Κώστα Μπαλάφα, της Γεωργίας Ιμσιρίδου και του Τάσου Σακελλαρόπουλου, Υπεύθυνου των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΛΑΦΑΣ
"Θέλω να δώσω ένα γνήσιο ντοκουμέντο, καταχωρημένο σε εικόνα, με τον αμείλικτο ρεαλισμό του φωτογραφικού φακού, όπως το είδα και το κατέγραψα με τη φωτογραφική μου μηχανή"-
"Και νοιώθω χρέος, για ένα μνημόσυνο των παλικαριών που βαριοκοιμούνται στις βουνοπλαγιές και τα διάσελα, άψαλτοι κι αμνημόνευτοι, σε πρόχειρους τάφους, χωρίς όνομα και σταυρό, σημαδεμένους μόνο με κύκλους και πέτρες π’ αράδιασαν με πόνο οι συναγωνιστές τους, για να θυμούνται τον τόπο που τους έθαψαν εκεί, κοντά στο μετερίζι που κρατούσαν ζωντανοί, μην τύχει και τους πατήσουν από λάθος οι περαστικοί…
...Σ’ αυτούς που σημάδεψαν την ιστορία με αίμα και πυρωμένο σίδερο, ας πούμε σήμερα σα σε μνημόσυνο: Αδέρφια κοιμηθείτε ήσυχα αυτού που δεν υπάρχουν μίση, πόνος ή στεναγμός.
Οι αγώνες σας, όπως όλοι οι τίμιοι αγώνες των λαών, δεν χάνονται.
Η Λευτεριά, που ποτίστηκε με το αίμα σας, πέρασε στα στιβαρά χέρια της γενιάς που σας κληρονόμησε κι αγωνίζεται με τη σειρά της για την ειρήνη.
Μια ειρήνη που ν’ αγκαλιάζει όλους τους λαούς, να γεμίσουν μ’ αγάπη οι καρδιές σε μια πανανθρώπινη γιορτή, που θα σταυροφιλιέται η Λευτεριά με την Ειρήνη.
Για να μην ξανακλάψουν οι μάνες και να’ ναι αυτό το τελευταίο δάκρυ που έσκυψαν και σκούπισαν με την άκρη της μαύρης τους ποδιάς.»