Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. του Γιάννη Παπαδημητρίου

(αναδημοσιευση)
Η φωτιά του 2012, η καταστροφή του αρχείου, το χάος και η αδιαφορία των υπευθύνων
- 2 Μαϊου 20102 φωτιά καταστρέφει σημαντικό μέρος του αρχείου του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης
- 20 Ιουνίου 2013 Κανένα πόρισμα σχετικά με το ύψος της ... εκτιμώμενης ζημιάς,τον αριθμό των έργων και τον καθορισμό των ασφαλίστρων
- Αγνοείται η συλλογή του Φωτογραφικού Κέντρου Σκοπέλου η οποία περιείχε το φωτογραφικό αρχείο του φωτογράφου Κωνσταντίνου Ζημέρη (το ακριβότερο αρχείο που έχει πουληθεί ποτέ στην Ελλάδα,στα τέλη του 90 έναντι 50000000 δραχμών)

Πέρσι, στις 2 Μαΐου του 2012, ξέσπασε φωτιά στην αποθήκη της εταιρείας «Ορφεύς Βεϊνόγλου Α.Ε» στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, στην οποία κάηκε σημαντικό μέρος της συλλογής του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (ΜΦΘ)... Ύστερα από ένα χρόνο, δεν έχουν απαντηθεί κρίσιμα ερωτήματα, που αφορούν το ύψος της εκτιμώμενης ζημιάς, τον αριθμό των έργων και τον καθορισμό των ασφαλίστρων. Το πόρισμα της Πυροσβεστικής βρίσκεται στα εισαγγελικά χέρια, η εταιρεία δεν επιθυμεί να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση -επικοινώνησα τηλεφωνικά μαζί τους- και το ΜΦΘ επιφυλάσσεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο σε συνέντευξη Τύπου. Συν τοις άλλοις, το Υπουργείο ΠΑΙΘΠΑ δεν έχει κινήσει καμία διαδικασία για να αναζητήσει ευθύνες.
Όλο αυτό το διάστημα, κυκλοφορούν και δημοσιεύονται επιστολές από θιγόμενους φωτογράφους, οι οποίοι εκτός του ότι διαμαρτύρονται για το γεγονός ότι δεν ενημερώθηκαν για τη φωτιά, κατηγορούν ευθέως τη διοίκηση του ΜΦΘ για «αδιαφάνεια και μυστικότητα στο χειρισμό της υπόθεσης». Έτσι λοιπόν, αποφάσισα να ψάξω την υπόθεση ώστε να καταλάβω γιατί το Υπουργείο ΠΑΙΘΠΑ αδιαφορεί για τα περιουσιακά του στοιχεία. Η αλήθεια είναι ότι όσα ανακάλυψα, πίσω από τους εντυπωσιακούς αριθμούς του ΜΦΘ (725.142 επισκέπτες και 343 εκθέσεις από το 2006-2011), με προβλημάτισαν ιδιαίτερα.
Δύο χρόνια χωρίς διευθυντή
Την ημέρα της πυρκαγιάς, το ΜΦΘ λειτουργούσε χωρίς διορισμένο διευθυντή. Στις 27 Ιανουαρίου του 2011 το τότε Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού απεύθυνε για πρώτη φορά ανοιχτή πρόσκληση ενδιαφέροντος για την πλήρωση της θέσης. Ως τότε, οι διευθυντές διορίζονταν απευθείας από τον Υπουργό Πολιτισμού με θητεία για 4 χρόνια. Παρ' όλο που η καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή των αιτήσεων ήταν στις 7 Φεβρουαρίου, το Υπουργείο δεν ανακοίνωσε ποτέ ποιος επιλέχθηκε για τη συγκεκριμένη θέση και δεν ενημέρωσε κανέναν από τους υποψήφιους για την έκβαση του διαγωνισμού. Δυο χρόνια αργότερα, στις 11 Μαρτίου του 2013, ο αναπληρωτής Υπουργός Κωνσταντίνος Τζαβάρας διόρισε με απευθείας ανάθεση τον κύριο Ευάγγελο Ιωακειμίδη (διευθυντής του ΜΦΘ από το 2005), καταργώντας ουσιαστικά τον διαγωνισμό. Στη συζήτηση που είχα με τον κ. Ε. Ιωακειμίδη στο ΜΦΘ, με ενημέρωσε ότι τον είχε επισκεφτεί η συμβουλευτική ομάδα του Παύλου Γερουλάνου και του είχε ανακοινώσει πως είχε επιλεχθεί για τη θέση. Ακόμη, μου εξήγησε ότι ο διορισμός καθυστέρησε λόγω της γραφειοκρατίας και των εκλογών. Με άλλα λόγια, το Υπουργείο αποφάσισε, δίχως κανένα δελτίου Τύπου, να ανακοινώσει προφορικά σε έναν υποψήφιο ότι έχει κερδίσει τον ανοιχτό διαγωνισμό.
Η οικονομική διαχείριση
Το ΜΦΘ έχει βεβαιωμένο χρέος 626.000 ευρώ, εκ των οποίων τα 140.000 είναι χρέη της προηγούμενης διοίκησης (2001-2005). Όπως μου ανέλυσε ο κ. Ε. Ιωακειμίδης, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές έχουν δημιουργηθεί κυρίως από τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησης (2009-2010) δίχως ενημέρωση και από τη μη επιστροφή του Φ.Π.Α από ευρωπαϊκά προγράμματα. Επίσης, μου επισήμανε ότι το εν λόγω χρέος δεν θα πρέπει να εξετάζεται μεμονωμένα, αλλά σε συνάρτηση με τον τζίρο του ΜΦΘ που την τελευταία τετραετία αγγίζει τα 4.800.000 ευρώ. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται τόσο στο χρέος, όσο σε άλλα δύο στοιχεία. Πρώτον, στην έκθεση της Εξελεγκτικής Επιτροπής (Ε.Ε, ελέγχει κάθε χρόνο τα οικονομικά του ΜΦΘ) για το διάστημα 2006-2008, και δεύτερον στο δεν έχουν διενεργηθεί έλεγχοι από την Ε.Ε για τις χρήσεις από το 2009. Όπως προκύπτει από την έκθεση της Ε.Ε, φαίνεται ότι υπήρχε πρόβλημα στις αναθέσεις έργων και στο λογαριασμό Προκαταβολών και Πιστώσεων. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι δεν πραγματοποιούνταν πρόχειροι ανοιχτοί διαγωνισμοί για αναθέσεις άνω των 45.000 ευρώ, όπως προβλέπει ο κανονισμός προμηθειών. Χαρακτηριστικά, η έκθεση γράφει ότι «ο πιστωτής Βεϊνόγλου εμφανίζει ετήσια κίνηση ύψους 107.790, 82 ευρώ για το 2008 και 57.855,65 ευρώ για το 2007, τα οποία ξεπερνούν το όριο των 45.000 ευρώ που θέτει ο κανονισμός προμηθειών και απαιτείται ανοιχτός πρόχειρος διαγωνισμός».
Σχετικά με τον λογαριασμό Προκαταβολών και Πιστώσεων, η έκθεση αναφέρει πως «παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση αφού το ύψος του χρεωστικού του υπολοίπου ήταν ιδιαίτερα υψηλό και κατά την 24.12.2008 ανερχόταν στο ποσό των 44.539,81 ευρώ». Σημειωτέον, το 2008 ο λογαριασμός έκλεισε με έλλειμμα 25.864,19 ευρώ. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι λαμβάνονταν προκαταβολές για ταξίδια κι έξοδα φιλοξενίας, δίχως μετά να αποδίδονται εγκαίρως (κάθε μήνα) τα αναγκαία παραστατικά που δικαιολογούν τις δαπάνες. Παρότι η έκθεση για την τριετία έχει περιέλθει στο ΥΠΑΙΘΠΑ, και παρόλο που γνωρίζει ότι το ΜΦΘ δεν υπόκειται πλέον σε διαχειριστικό έλεγχο, το Υπουργείο συνεχίζει τη χρηματοδότηση δίχως να έχει διενεργήσει καμία περαιτέρω έρευνα.
Χαώδες νομικό καθεστώς
Το χρέος του ΜΦΘ, και η έλλειψη οικονομικού ελέγχου από την Εξελεγκτική Επιτροπή, έχει δημιουργήσει αλλεπάλληλα προβλήματα και στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΚΜΣΤ). Σύμφωνα με τον νόμο ίδρυσης (2557/1997) και τις τροποποιήσεις που ακολούθησαν, το ΜΦΘ αποτελεί «ιδιαίτερο τμήμα του ΚΜΣΤ», άρα δεν έχει ιδία νομική προσωπικότητα, και ταυτόχρονα διαθέτει οικονομική αυτοτέλεια, καθώς επιχορηγείται από τον ΚΑΕ2529. Ως εκ τούτου, οι ανεκπλήρωτες οικονομικές του υποχρεώσεις βαραίνουν το ΚΜΣΤ, από το οποίο διάφορες εταιρείες διεκδικούν δικαστικά τα χρωστούμενα. Τι κι αν το ΚΜΣΤ έχει απευθύνει εκατοντάδες επιστολές σε όλους τους υπουργούς Πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένου και του σημερινού πρωθυπουργού, ουδείς έλυσε τη συγκεκριμένη νομική αμφισημία, με συνέπεια τα προβλήματα να διαιωνίζονται.
Η συλλογή της Σκοπέλου
Σαν να μην έφτανε όλη αυτή η παράνοια του ελληνικού δημοσίου που συνάντησα, μιλώντας με τον καλλιτεχνικό διευθυντή των «Φωτογραφικών Συναντήσεων Κυθήρων», κύριο Γιάννη Σταθάτο, ο οποίος ήταν ένας από τους φωτογράφους που συνυπέγραφαν τις ομαδικές επιστολές διαμαρτυρίας, πληροφορήθηκα ότι, εκτός από τα κατεστραμμένα έργα του ΜΦΘ, αγνοείται και η συλλογή του Φωτογραφικού Κέντρου Σκοπέλου (ΦΚΣ). Σημειωτέον, η συλλογή περιέχει το αρχείο του βολιώτη φωτογράφου Κωνσταντίνου Ζημέρη, που είχε αγοραστεί στα τέλη του ’90 έναντι 50.000.000 δραχμών (το ακριβότερο αρχείο που έχει πουληθεί στην Ελλάδα).
Από το 2000-2005, όπου κι έληξε η προγραμματική σύμβαση ανάμεσα στο Δήμο Σκοπέλου και το πρώην Υπουργείο Πολιτισμού, διευθυντής του ΦΚΣ ήταν ο κ. Ε. Ιωακειμίδης. Μιας και πολλοί φωτογράφοι θεωρούν ότι ένα μέρος της συλλογής του ΦΚΣ φυλασσόταν στην αποθήκη που κάηκε πέρσι, ρώτησα τον κ. Ε. Ιωακειμίδη μήπως γνωρίζει που βρίσκεται τώρα η συλλογή. «Το τότε Δ.Σ του ΦΚΣ έλαβε τις ανάλογες αποφάσεις για τη διαφύλαξη των συλλογών του Κέντρου, ενημερώνοντας τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου», ήταν η απάντηση του.
Ψάχνοντας να δω τι συμβαίνει, και βρίσκοντας κλειδαμπαρωμένη την πόρτα του ΥΠΑΙΘΠΑ (συνεχώς το ραντεβού μου με τον κ. Τζαβάρα αναβαλλόταν για κάποια άλλη στιγμή), τηλεφώνησα στον δήμαρχο Σκοπέλου, κύριο Γιώργο Μιχελή. Ο δήμαρχος ακουγόταν απελπισμένος. Η συλλογή ήταν αυτό που τον απασχολούσε λιγότερο σε σχέση με το ΦΚΣ.
 Όπως μου είπε, το Κέντρο έχει ζημιά 145.000 ευρώ και δε μπορεί να προχωρήσει σε εκκαθάριση, γιατί έχει να κλείσει ισολογισμός από το 2003. Μάλιστα, πάνω στην κουβέντα μου ανέφερε ότι αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τα παραστατικά, καθώς «σύμφωνα με την έκθεση του ορκωτού λογιστή ο υπόλογος διαχειριστής (κ. Ε. Ιωακειμίδης) δεν τα μεταβίβαζε με επιτυχία».
Από τη μία, ένα Υπουργείο που ακυρώνει τους διαγωνισμούς του, δεν ελέγχει οικονομικά τους φορείς του, δεν εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία των μουσείων του κι αδιαφορεί συστηματικά για την τύχη των περιουσιακών του στοιχείων. Από την άλλη, τα σφραγισμένα στόματα όλων των εμπλεκόμενων με την περσινή φωτιά και η απορία για το που βρίσκεται η πανάκριβα αγορασμένη συλλογή του ΦΚΣ. Έχω την αίσθηση ότι τα ερωτήματα που συσσωρεύτηκαν είναι περισσότερα από όσα αντέχει ο κοινός νους και χρήζουν άμεσων απαντήσεων, διότι αλλιώς δικαιολογημένα γεννούν υποψίες. Τι λέτε κι εσείς, κύριε Τζαβάρα;
protagon.gr (στις Πέμπτη, Ιουνίου 20, 2013)